Conversations with remarkable people, v.4: Clint Eastwood

Λονδίνο, 2003. Δεκαπέντε λεπτά με τον Κλιντ Ίστγουντ για το Mystic River - που γίνονται είκοσι κατα τη διάρκεια της κουβέντας. Τα γόνατα κομμένα. Κι όμως: O πανύψηλος Κλιντ, έχει τα πιο γλυκά γαλανά μάτια του κόσμου, μιλά χαμηλόφωνα με απόλυτη ηρεμία και, αποδεικνύει πως γνωρίζει πολλά περισσότερα για το δράμα από πολλούς ευρωπαίους auteurs.

Συνηθίζετε να δουλεύετε και ο ίδιος την μουσική στις ταινίες σας αλλά εδώ είναι η πρώτη φορά που υπογράφετε εξ'ολοκλήρου το soundtrack.

Κινηματογράφος και μουσική είναι στο μυαλό μου δυο πράγματα αλληλένδετα. Η αλήθεια είναι ότι ίσως και να εγκατέλειψα κάπως πρόωρα τις μουσικές σπουδές μου, αλλά ως σκηνοθέτης θεωρώ ότι κάθε ταινία έχει τον ρυθμό της. Και η συγκεκριμένη ταινία, το Σκοτεινό Ποτάμι, έχει δύο ρυθμούς: το "ζευγάρι" των Λόρενς Φίσμπερν και Κέβιν Μπέικον υπαγορεύει τον δικό του και αναλόγως η τριάδα Τιμ Ρόμπινς, Μάρσα Γκέι Χάρντεν και Σων Πεν επιβάλλει έναν άλλο. Η ιστορία όμως πρέπει να εξελιχθεί και έτσι ο σκηνοθέτης πρέπει να παίξει όσο πιο περίτεχνα αλλά και διακριτικά γίνεται με αυτά τα δύο μοτίβα, σαν να χτίζει μια μουσική σύνθεση.

Πως δουλέψατε τη μουσική εδώ;

Στο πιάνο συνέθεσα τα βασικά θέματα του soundtrack, χρησιμοποίησα και κάποιες κιθάρες, τα πέρασα όλα σ'εναν υπολογιστή και μετά τα έδωσα σε έναν φίλο μου, έναν θεόμουρλο Ρώσο πιανίστα με κλασσική παιδεία! Η τελική μορφή των συνθέσεων όμως ορίστηκε από το μοντάζ – μοντάζ ίσον ρυθμός, ρυθμός ίσον μουσική.

Σας αρέσει ο τρόπος με τον οποίο το Hollywood σήμερα αντιμετωπίζει τη μουσική επένδυση;

Όχι. Καθόλου. Και δεν γίνεται καθόλου λόγος γι αυτό πια. Ας πούμε, πολλές φορές προσλαμβάνουν έναν συνθέτη αφού το φιλμ έχει ήδη ολοκληρωθεί και του λένε απλά να το "ντύσει"! Απαράδεκτο! Σε κάθε ταινία μου δούλευα με τους συνθέτες από το πρώτο στάδιο της προ-παραγωγής. Συζητούσα μαζί τους για τους χαρακτήρες, αναζητούσαμε τα κίνητρα τους, διαβάζαμε και ξαναδιαβάζαμε το σενάριο ώστε η μουσική να αποκτήσει μια "οργανική" σχέση με την ταινία. Με ενοχλεί επίσης που οι σκηνοθέτες φοβούνται τις σιωπές. Δείτε για παράδειγμα την σκηνή που ο Σον Πεν πρέπει να αναγνωρίσει το πτώμα της κόρης του. Δεν θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω μουσική εκεί - θα ήταν ολοκληρωτικά κακόγουστο και θα "πλάκωνα" την ερμηνεία του Πεν. Πάντως, αρκετές φορές σκέφτομαι ότι χαίρομαι που μεγάλωσα μέσα στην δεκαετία του 40 - η μουσική με την οποία μεγάλωσα ήταν δημιουργική και μόλις είχε ξεκινήσει να αλλάζει τον κόσμο.

Έχετε βέβαια αποτυπώσει την αγάπη σας για την τζαζ στο Bird.

Ναι, η Jazz παραμένει η μεγάλη αδυναμία μου. Ξέρετε, αν βρεθείτε ποτέ σε ένα session κλασσικής μουσικής, θα δείτε ότι με το που κάθονται στις θέσεις τους οι μουσικοί είναι αμέσως έτοιμοι να παίξουν. Ξέρουν τι πρέπει να κάνουν και το μόνο που μπορεί να τους αλλάξει ρότα είναι ο μαέστρος που κοιτά να φέρει στην επιφάνεια τα στοιχεία που τον ενδιαφέρουν περισσότερο. Κανείς τους όμως δεν κάνει τίποτα στην τύχη. Εγώ πάλι, όταν ξεκινούσα την καριέρα μου ως σκηνοθέτης, δεν ένοιωθα καθόλου σίγουρος για τις ικανότητες μου - πολλές φορές γύριζα μέχρι και 20 φορές μια σκηνή μέχρι να καταλάβω τι ακριβώς ήθελα να δω στο βιζέρ. Κάποια στιγμή όμως στη ζωή σου πρέπει να σταματάς να μαντεύεις και, απλά, να αρχίσεις να πιστεύεις.

Μετά το Ένοχο Αίμα, αυτή τη φορά προτιμήσατε να μείνετε πίσω απο την κάμερα.

Η αλήθεια είναι ότι που και που σκέφτομαι να αποσυρθώ - αλλά ποτέ δεν φτάνω τόσο μακριά ώστε να το αποφασίσω. Προτιμώ την σκηνοθεσία πάντως - πολύ περισσότερο απο την υποκριτική. Μου αρέσει να παρατηρώ, να βλέπω τους ηθοποιούς να αναπτύσσουν τους χαρακτήρες τους - το βρίσκω συναρπαστικό! Σίγουρα προτιμότερο από το να βρίσκεσαι, ως ηθοποιός στο σετ και να πρέπει να κάνεις this ‘n ‘ that και να πηγαίνεις στην γκαρνταρόμπα και να φορέσεις αυτά τα ρούχα ενώ κάποιος που τρέχει πίσω σου προσπαθεί να σε μακιγιάρει και κάποιος άλλος ασχολείται με τα μαλλιά σου...

Αναθεωρείτε τις ταινίες σας; Τις ξαναβλέπετε;

Συμβαίνει. Συμβαίνει αρκετά συχνά, αλλά ξέρετε κάτι; Δεν είχα αυτό το πρόβλημα με το Σκοτεινό Ποτάμι. Είχα τους καλύτερους ηθοποιούς, το καλύτερο καστ που είχα ποτέ, ήταν όλοι τους επαγγελματίες και ξαφνικά η δουλειά μου έγινε πάρα πολύ εύκολη. Έτσι, ο μόνος που θα μπορούσε να ήταν υπεύθυνος για την αποτυχία της ταινίας ήμουν εγώ. Υπάρχουν ταινίες που θα προτιμούσα να μην είχα σκηνοθετήσει, και ταινίες στις οποίες θα προτιμούσα να μην είχα εμφανιστεί, αλλά στο τέλος, "ό,τι εγινε, έγινε".

Αναρωτιέμαι αν συναντά τη λύτρωση στο φινάλε ο Τιμ Ρόμπινς. Είναι ένα ζήτημα.

Δεν θα ήθελα να σας απαντήσω, θα αποκαλύψουμε και το φινάλε στους αναγνώστες σας. Κατά έναν τρόπο όμως ναι. Και έχετε δίκιο, αποτελεί βασικό ζήτημα, αν και ο χρόνος είναι ο βασικός πρωταγωνιστής της ταινίας. Γι αυτό και κινηματογραφώ την παρέλαση από ψηλά, στο τέλος, σαν ένα ποτάμι που κυλά δίχως να επηρεάζεται από κανέναν, σαν τον χρόνο που αποδίδει την δική του δικαιοσύνη. Κάπου ανάμεσα στο Σεξπιρ και την Αρχαία Τραγωδία – περισσότερο κοντά στον Αισχύλο και λιγότερο στον Ευριπίδη. Ο μονόλογος της Λόρα Λίνεϊ για παράδειγμα, παραπέμπει ευθέως στην Λαίδη Μακβέθ.

Και η παρέλαση παραπέμπει στις Ικέτιδες;

Πολύ πιθανό…

Ε, τόσα έχουμε "ξεκαθαρίσει", αυτό θα το αφήσουμε;

(Γέλια) Ξέρετε, ίσως και να συζητήσαμε πολλά για την ταινία ήδη – δεν μου αρέσει να πολυαναλύω τη δουλειά μου. Κάναμε μια προβολή της ταινίας πρόσφατα και κάποιος κριτικός άρχισε να λέει τη γνώμη του για την ταινία. Μιλούσε ασταμάτητα, πιάνοντας το φιλμ από μια εντελώς διαφορετική βάση από αυτή που είχα στο μυαλό μου όταν το έκανα. Και, να σας πω κάτι; Είχε απόλυτο δίκιο σε ότι είπε. Ας μένουν οι ταινίες λίγο «ανοιχτές»…

Είπαμε πάντως ήδη αρκετά.

Είστε από την Ελλάδα, σωστά;

Ναι.

Πάντα προτιμούσα τον Αισχύλο. Ή αν θέλετε, μου "πήγαινε" περισσότερο. Έχετε διαβάσει το πρωτότυπο βιβλίο; Αν πέσει στα χέρια σας, κάντε τον κόπο. Ο τρόπος που η μοίρα επεμβαίνει στις ζωές των ανθρώπων εδώ, χρωστάει σχεδόν τα πάντα στην αρχαία τραγωδία. Αλλά έχω την αίσθηση πως αυτές οι "λεπτομέρειες" ενδιαφέρουν όλο και λιγότερους σήμερα.

Γιατί το λέτε αυτό;

Θα δεχόταν ο αρχισυντάκτης σας μια ολόκληρη συνέντευξη για το "Mystic River" σε σχέση με την αρχαία τραγωδία; Μην απαντήσετε καν, δε θελω να σας φέρω σε δύσκολη θέση. Αν θέλετε, λέμε δυο κουβέντες γι αυτό, μετά τη συνέντευξη, πέντε λεπτά παραπάνω δε θα πειράξουν κανέναν.

Όπως θέλετε. Ας μιλήσουμε λοιπόν για πολιτική. Οι Σον Πεν και Τιμ Ρόμπινς μιλούν με τα καλύτερα λόγια για σας. Συζητήσατε καθόλου περι πολιτικής στα γυρίσματα;

(Χαμογελάει) Νομίζω πως εντυπωσιάστηκαν όταν τους είπα ότι ήμουν κατά της εισβολής στο Ιρακ. Δεν καταλαβαίνω γιατί. Κάποτε μπορούσες να συζητήσεις με τους φίλους σου, ακόμη κι αν ψηφίζατε κάτι διαφορετικό, και μπορούσες να ανταλλάξεις απόψεις, να συμφωνήσεις και να διαφωνήσεις μαζί τους, να κερδίσεις κάτι απ’ αυτούς, και εκείνοι από εσένα. Τώρα, όλοι έχουν υψώσει τείχη, όλα έχουν χωριστεί σε στρατόπεδα, όλοι είναι έτοιμοι να «φαγωθούν» και δεν το καταλαβαίνω. Το ρεπουμπλικανικό κόμμα βέβαια, όπως και το δημοκρατικό, έχουν αλλάξει πολύ τα τελευταία 50 χρόνια. Και, να σας πω την αλήθεια, δεν ξέρω αν θα ήθελα πλέον να θεωρούμαι ρεπουμπλικάνος. Αν και δεν βρίσκω καμιά χρησιμότητα στο δικομματισμό. Όλοι υπόσχονται τα πάντα στο λαό… είναι ο μόνος τρόπος για να κλέψουν τη ψήφο του.

Σήμερα, που μιλάμε, ο Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ μόλις εκλέχτηκε κυβερνήτης της Καλιφόρνια.

Του δίνω τα συγχαρητήρια μου. Αμφιβάλω αν ξέρει που μπλέκει βέβαια...

Έχετε θητεύσει ως δήμαρχος. Γιατί οι ηθοποιοί θέλουν να ασχοληθούν με την πολιτική;

Γιατί είναι καλύτεροι στην υποκριτική από πολλούς πολιτικούς.