Διάβαζα την κριτική για το A Serious Man στο Variety. Γράφει: “όταν έχεις κερδίσει Όσκαρ καλύτερης ταινίας, τότε γυρίζεις ένα φιλμ σαν αυτό”. Εννοούσε πως, μετά την “αβάντα” του βραβείου είχατε την άνεση να κάνετε ότι θέλατε. Πάντα αυτό δεν κάνατε όμως;
Τζόελ: Στην πραγματικότητα το σενάριο του Serious Man γράφτηκε πρίν αυτό του Καμιά Πατρίδα Για Τους Μελοθάνατους και απλά από τύχη προέκυψε οι ταινίες να γυριστούν με τη σειρά που γυρίστηκαν. Ξέρεις, υπάρχουν χιλιάδες λόγοι που μια ταινία γυρίζεται φέτος και η άλλη μετά απο δέκα χρόνια. Λόγοι που έχουν να κάνουν με την διαθεσιμότητα των ηθοποιών, με το κομμάτι της παραγωγής, τα logistics που λέμε... Να σου πω την αλήθεια, και σε μένα φάνηκε πολύ περίεργο αυτό το κείμενο, δεν το πολυκατάλαβα.
Καλά, έχουν γραφτεί και χειρότερα. Διάβαζα μια συνέντευξη του Γκοντάρ για παράδειγμα. Λέει ότι σιχαίνεται τις ταινίες σας.
Ίθαν: Αλήθεια, είπε τέτοιο πράγμα;
Ναι. Σας αναφέρει μάλιστα μαζί με τον Έιμπελ Φεράρα. Τον σιχαίνεται κι αυτόν. Θεωρεί ότι οι ταινίες σας δεν έχουν τίποτε ουσιαστικό να πουν, και, ως εκ τούτου, δεν έχουν κανένα λόγο ύπαρξης.
Ίθαν: Και χρησιμοποίησε αυτήν ακριβώς τη λέξη;
Ορίστε, σας έχω φυλάξει το απόσπασμα.
(το διαβάζουν)
Τζόελ (κοιτάζοντας τον Ίθαν): Πως σου φαίνεται;
Ίθαν: Ε... Δεν ξέρω. Είναι λίγο αστείο, δεν είναι; Θέλω να πω, το να σε θάβει ένας τόσο σπουδαίος σκηνοθέτης σαν τον Γκοντάρ, σου προσδίδει μιαν αξία, σωστά; (Σ.σ.: αρχίζει να τον πιάνει νευρικό γέλιο!). Τα βάζει και με τον Φεράρα. Τι του έφταιξε ο κακομοίρης ο Φεράρα; The poor bastard! Σκέφτομαι, στην επόμενη ταινία μας να έχουμε και μια σκηνή με τον Γκοντάρ! Στους τίτλους τέλους! Θα τους βλέπει σε μια κινηματογραφική αίθουσα, και καλά ως θεατής, και θα κατεβάζει μπινελίκια!
Τζόελ: Πάντως δεν είναι και τόσο περίεργο. Όχι το ότι μας σιχαίνεται, αλλά το ότι χρησιμοποίησε αυτή την έκφραση. Είναι παθιασμένος άνθρωπος. Το βλέπεις στις δηλώσεις του, το βλέπεις στο σινεμά του. Συχνά βλέπω ταινίες που δεν μου λένε τίποτα, αλλά δεν νιώθω “σιχαμάρα” γι αυτές. Ένας άνθρωπος σαν τον Γκοντάρ, φαντάζομαι, δεν έχει άλλη επιλογή. Είναι πάντα θετικό να τσαντίζεις κάποιον όμως. Και όσο πιο μεγάλο κεφάλι είναι αυτός που τσαντίζεις, τόσο το καλύτερο!
Γελάτε συχνά με αυτά που λένε για τις δουλειές σας;
Τζόελ: Εμμ... μερικές φορές. Κυρίως με το πόσο αλλόκοτα φαντάζουν σε σχέση με αυτό που είχαμε στο μυαλό μας. Γελάμε όχι επειδή κάποιες κριτικές μας φαίνονται γελοίες, αλλά επειδή είναι λίγο σουρεαλιστικές για μας.
Για τη νέα σας ταινία, τι έχουν γράψει;
Ίθαν: Κάποιοι είπαν ότι είναι η πιο “σοβαρή” μας ταινία. Που, αν το σκεφτείς, έχει πολλές χιουμοριστικές στιγμές, σε αντίθεση με το “οσκαρικό” μας φιλμ.
Τζόελ: Και το Πέρασμα Του Μίλερ μου φαίνεται πιο “σοβαρό”.
Ίθαν: Α, ναι, έχεις δίκιο.
Τζόελ: Ίσως είναι η πιο προσωπική μας ταινία. Βασίζεται πολύ σε δικά μας βιώματα. Μεγαλώσαμε σε ένα τέτοιο εβραϊκό προάστειο στη δεκαετία του 60 (σ.σ.: την περίοδο που διαδραμματίζεται και το φιλμ). Και στηρίξαμε το σενάριο μας σε πρόσωπα και αναμνήσεις από εκείνα τα χρόνια.
Γυρνάτε συχνά στις παιδικές σας αναμνήσεις;
Ίθαν: Νομίζω πως όχι... Είναι ίσως η πρώτη φορά που κάνουμε κάτι τέτοιο. Αν και μας κάνουν συχνά αυτη την ερώτηση. Υπάρχουν πάντως εδώ κάποιοι χαρακτήρες που μεταφέρθηκαν ατόφιοι στην οθόνη. Ο ηλικιωμένος ραβίνος στο τέλος για παράδειγμα είναι μια τέτοια μορφή. Και το σύστημα melticolous (σ.σ.: σύστημα poker που εφευρίσκει ένας εκ των χαρακτήρων) υπάρχει πραγματικά. Το είχε γράψει ένας τύπος εξίσου “κουνημένος” με αυτόν στο φιλμ. Παράξενο, ε;
Πάντως, η τραγωδία και φάρσα λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία στα έργα σας.
Τζόελ (μουρμουράει): “Τραγωδία και φάρσα”...
Ίθαν: Δεν το σκεφτόμαστε έτσι. Και δεν νομίζω ότι τα διαχωρίζουμε καν. Απλά σκεφτόμαστε την ιστορία, η ιδέα έρχεται πρώτη. Τα υπόλοιπα σχεδόν προκύπτουν από μόνα τους.
Τζόελ: Μπορώ να σου πω πως δεν είμαστε δογματικοί. Καθόλου. Δεν θέτουμε κανέναν φραγμό. Δεν θα μας ακούσεις ποτέ να λέμε ο ένας στον άλλο, “όχι, δεν μπορείς να κάνεις χαβαλέ με αυτό”, ή, “μην χαλάσεις αυτή τη δραματική στιγμή”!
Αγαπάτε τους ήρωες σας;
Ίθαν: Τι παράξενη ερώτηση! Δεν ξέρω τι να σου απαντήσω, θέλω να πω πως δεν πρόκειται για υπαρκτά πρόσωπα και έτσι δεν θα μπορούσαμε να τους αγαπήσουμε όπως, λόγου χάρη, τους φίλους μας.
Μήπως τότε είστε απλά μισάνθρωποι;
Ίθαν: Δεν ξέρω, είμαστε;
Τζόελ: Το έχουν γράψει και αυτό για εμάς. Hey, πόσα αρνητικά δημοσιεύματα έχεις μελετήσει;
Αρκετά, αλλά μου έχουν μείνει μάλλον τα πιο "χτυπητά".
Τζόελ: Δεν καταλαβαίνω την λογική πίσω από έναν τέτοιο χαρακτηρισμό. Τι, επειδή δεν έχουμε δηλώσει ότι αγαπάμε τους ήρωες μας; Γι αυτό λες να “τ'ακούμε”;
Ίθαν: Επειδή δεν σου λέμε ότι τους αγαπάμε, δεν σημαίνει ότι τους μισούμε κιόλας. Ούτε αυτό είναι αλήθεια. Μας ενδιαφέρει να λειτουργούν δραματουργικά, αυτό είναι το βασικότερο.
Γι αυτό τους βασανίζετε τόσο;
Ίθαν: Ε, ναι, γι αυτό! Αν δεν συμβεί κάτι στους χαρακτήρες σου, αν δεν “πάθουν” κάτι, η ιστορία δεν θα “τσουλήσει”!
Τον Μάικλ πάντως εδώ τον λυπήθηκα. Και θέλει τόσο πολύ να τον πάρουν επιτέλους στα σοβαρά, να γίνει ο Serious Man του τίτλου σας. Τι σημαίνει αλήθεια να είναι κανείς “σοβαρός”;
Ίθαν: Δεν μπορείς να είσαι σίγουρος σε ποιον αναφέρεται ο τίτλος. Υπάρχει μια αμφισημία σ'αυτό. Όπως υπάρχει αμφισημία και στο τι σημαίνει να είναι κανείς σοβαρός.
Ε, γι αυτό σας τα χώνει ο Γκοντάρ.
Τζόελ: Ίσως τελικά αυτός να είναι πιο δογματικός απ'ότι φανταζόμασταν.
Και τα σενάρια σας δεν είναι. Και να μην ξέρει κάποιος ότι παρακολουθεί ταινία σας, άνετα μπορεί να το μαντέψει. Η γραφή σας είναι άκρως αναγνωρίσημη, και το αμερικανικό σινεμά σήμερα δείχνει τόσο ομογενοποιημένο. Πείτε μου, σας βάζουν καθόλου “χέρι” τα στούντο που συνεργάζεστε;
Ίθαν: Ευτυχώς όχι. Εμείς τους πηγαίνουμε το σενάριο, και αυτοί είτε το εγκρίνουν, είτε όχι. Από τη στιγμή που θα πουν το ok πάντως, εμείς προχωράμε με την κεντρική μας ιδέα, δίχως ιδιαίτερες παρεμβάσεις. Θα μπορούσες να πεις ότι είμαστε τυχεροί. Τα πράγματα όμως γίνονται όλο και πιο συντηριτικά στο Χόλιγουντ. Δεν ξέρω αν θα έχουμε για πάντα αυτή την άνεση.
Έχετε κάνει όμως και “παραγγελιές” για στούντιο. Τα “Ακαταμάχητη Γοητεία” και “Η συμμορία των πέντε” είναι αντιπροσωπευτικά παραδείγματα. Θεωρούνται μάλιστα και τα “στραβοπατήματα” της καριέρας σας.
Τζόελ: Ναι, αλλά είναι οι αγαπημένες του Γκοντάρ (γέλια).
Ίθαν: Για εμάς είναι άλλες δυο ταινίες μας. Η μία εξ αυτών βέβαια δεν τα πήγε και τόσο καλά στα ταμεία, αλλά τι να κάνεις; Συμβαίνει. Κάποιες ταινίες σου θα κάνουν εισιτήρια, κάποιες όχι. Επίσης, όπως ανέφερες, είναι δύο ταινίες που δεν βασίστηκαν σε δικά μας σενάρια. Και στις δυο περιπτώσεις μας προσσέγγισαν κάποια στούντιο που θεώρησαν πως εμείς θα μπορούσαμε να προσθέσουμε “κάτι” παραπάνω.
Τζόελ: Κάθε ταινία ξεκινάει με τον δικό της τρόπο. Απλά έτσι έτυχε σ'αυτες. Είναι όμως δικές μας ταινίες, φέρουν την υπογραφή μας. Το ότι ο κόσμος δείχνει να τις διαχωρίζει είναι κάτι που δεν με βρίσκει σύμφωνο. Η “Συμμορία των Πέντε” δεν είναι λιγότερο ταινία των αδελφών Κοέν από το “Καμιά Πατρίδα Για Τους Μελοθάνατους” ή το “Barton Fink”.
Υπερασπίζεστε τις ταινίες σας; Σας αρέσουν όλες;
Τζόελ: Όχι. Δεν μας αρέσει καθόλου η πρώτη μας ταινία, για παράδειγμα, το “Μόνο Αίμα”. Προσωπικά, θεωρώ ότι είναι μια πραγματικά κακή ταινία! Μου φαντάζει προχειροφτιαγμένη, και είναι γεμάτη λάθη. Δεν είχαμε και εμπειρία όμως, είναι λογικό να της λείπει κάποια φινέτσα.
Θα κάνατε ποτέ μια ταινία τρόμου; Μια “καθαρή” ταινία, ένα genre film όπως λένε.
Τζόελ: Ναι, εγώ προσωπικά θα γούσταρα να γυρίσω ένα καθαρόαιμο horror. Είμαστε και κολλητοί με τον Σαμ Ρέιμι (σ.σ.: σκηνοθέτη του Spiderman αλλά και των Evil Dead και Drag Me To Hell), θα μπορούσαμε να δουλέψουμε μαζί κάτι τέτοιο.
Ίθαν: Βασικά υπάρχει μια ιδέα που μας απασχολεί εδώ και λίγο καιρό. Έχει να κάνει με μια Ακαδημία όπου συμβαίνουν δάφορα παράλογα. Αλλά δεν έχουμε γράψει λέξη, απλά το κουβεντιάζουμε.
Τέλος, πότε σκοπεύετε θα γυρίσετε ένα σίκουελ του Μεγάλου Λεμπόφσκι;
Ίθαν: (γέλια) Αυτό κι αν το ακούμε συχνά. Και η απάντηση είναι πάντοτε η ίδια: ποτέ. Οι χαρακτήρες αυτοί έκαναν τον κύκλο τους, η ιστορία τους έχει ειπωθεί. Sorry guys, that's that.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου