Κοινόδοντας;

Τι σημαίνει «νίκη της Ελλάδας»; Μια προσωπική νίκη ενός συμπατριώτη μου που μοιράζομαι με τον διπλανό μου, με τον περιπτερά μου και οποιονδήποτε συναντώ; Ή μια νίκη που μου χαρίζει / προσφέρει το κράτος;

Χθες ανακοινώθηκε η συμμετοχή του Κυνόδοντα στην πεντάδα καλύτερης ξένης ταινίας. Και καμαρώσαμε τον Γιώργο Λάνθιμο, την επιτυχία της ταινίας του και το αναπάντεχο της διάκρισης μιας τόσο «παράξενης» και «ακραίας» (για τα ακαδημαϊκά μυαλά) δουλειάς. Ο Λάνθιμος αυτές τις μέρες τελειώνει την νέα του ταινία, ονόματι «Άλπεις». Την γυρίζει με ένα μικρό συνεργείο, και με πολύ δυσκολία, καθώς χρήματα δεν υπάρχουν, όπως δεν υπήρχαν και για τον Κυνόδοντα. Το βραβείο στις Κάννες δεν συγκίνησε κανέναν βλέπετε, άλλωστε το όλο σύστημα τώρα είναι βραχυκυκλωμένο καθώς Κέντρο δεν υπάρχει. Και όλοι περιμένουν την «αλλαγή φρουράς» και την «εφαρμογή» του Νέου Νόμου. Για το πρώτο να είστε σίγουροι – για το δεύτερο, κρατείστε μικρό καλάθι (τουλάχιστον σε ότι αφορά το κομμάτι του 0.75% (πρώην 1.5%) των τηλεοπτικών καναλιών). Αλλά ας μην μιλήσουμε για την ομίχλη που – όπως όλες – έχει αρχίσει κι αυτή να αραιώνει, αφήνοντας πίσω της ένα τοπίο σαφώς ξεκαθαρισμένο. Ας επιστρέψουμε στο θέμα μας.

Όταν ο Θόδωρος Αγγελόπουλος τσίμπησε τον Χρυσό Φοίνικα με το Μια Αιωνιότητα Και Μια Μέρα (τη… μικρομηκάδικη του όπως λέγαμε τότε – μόλις 130 λεπτών), πολλοί έσπευσαν να μιλήσουν για νίκη της Ελλάδος, αλλά ο Παντελής Βούλγαρης βγήκε και δήλωσε πως «πρωτίστως, είναι μια προσωπική νίκη του Θόδωρου» βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους. Τι εννοούσε ο κ. Βούλγαρης όμως; Ότι ο καημένος ο Τεό πάλευε να βρει λεφτά από ένα κράτος που του έκλεινε την πόρτα; Φυσικά και όχι – εννοούσε ότι ο ίδιος ο Τεό δεν είχε και ιδιαίτερη διάθεση να μοιραστεί αυτή τη νίκη. Ήταν δική του και μόνο δική του. Οι ιρανοί σκηνοθέτες, off the record, σχεδόν μας έκαναν χαβαλέ: «καλά, έχετε σκηνοθέτη βραβευμένο με Φοίνικα, και δεν έχει βοηθηθεί κανένας από όλες αυτές τις γνωριμίες και τις διασυνδέσεις;» απαντούσαν, όταν τους μιλούσες για το Ιρανικό φεστιβαλικό trend της δεκαετίας του 90.

Ο Λάνθιμος πάλι δεν έδειξε τέτοιο χαρακτήρα. Και την φίλη του την Αθηνά βοήθησε (όπως τον βοήθησε κι αυτή) με το Attenberg, και στάθηκε δίπλα στους συναδέλφους του που κι αυτοί προσπαθούσαν να κάνουν τη διαφορά. Και βέβαια, ο Κυνόδοντας δεν αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση. Αποτελεί, αν θέλετε, ένα κομμάτι μιας κατάστασης, που έχει ξεκινήσει τα τελευταία πέντε χρόνια, αρχικά με μικρά βήματα (η συμμετοχή της Ψυχής Στο Στόμα στις Κάννες – και η ένθερμη στήριξη της από το κοινό) και στη συνέχεια με ταινίες σαν τη Στρέλλα (και την συμμετοχή της στο Βερολίνο – την τελευταία στιγμή, μιας και λεφτά για κόπια δεν υπήρχαν), τον Κυνόδοντα, το Attenberg, το Wasted Youth (που πάει Ρότερνταμ) και το Men At Sea του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, που προβάλλεται στο Panorama του Βερολίνου, παρακαλώ.

Η υποψηφιότητα του Λάνθιμου λοιπόν είναι μια νίκη του Ελληνικού Σινεμά. Δεν είναι μια προσωπική νίκη του Γιώργου, αλλά το high-point (μέχρι στιγμής, ποτέ δεν σταματά να ελπίζει κανείς) μιας συγκεκριμένης πορείας που αφορά πολλές ταινίες και πολλούς σκηνοθέτες. Και δεν μπορεί κανείς να μην σκεφτεί τι θα μπορούσε να αλλάξει εδώ αν οι ξένοι παραγωγοί – και το ευρωπαϊκό κοινό – αποφασίσουν να στρέψουν το βλέμμα τους εδώ. Σε σκηνοθέτες σαν τον Γιάνναρη, τον Κούτρα, τον Οικονομίδη, τον Γραμματικό, τον Λάνθιμο, τη Τσαγγάρη, τον Φάγκρα. Που, ας το γράψουμε όπως είναι, κάνουν το σκατό τους παξιμάδι, κόντρα σε ένα κράτος που τους έχει, λίγο-πολύ χεσμένους (και γιατί να μην το γράψουμε έτσι, όταν ο Υπουργός Πολιτισμού του 2002 μας έλεγε – κι αυτός off-the-record – «μαλάκας είμαι να τα βάλω με τα κανάλια;») και κόντρα σε ένα κοινό που δείχνει να τους αγνοεί προκλητικά, προτιμώντας να γεμίσει τις αίθουσες που προβάλλουν το Ρόδα Τσάντα Και Κοπάνα, για παράδειγμα. Γιατί μπορεί οι επικοινωνιακοί μάστορες των διαδρόμων να στριμώχνουν τα ονόματα των ελλήνων σκηνοθετών σε υπουργικές ομιλίες, εξαργυρώνοντας τα ακριβά τους πτυχία - υπάρχουν και χειρότεροι βέβαια, οι τραμπούκοι του Κέντρου που σου κάνουν εχθρικά τηλεφωνήματα με "νόημα" όταν κάτι που έχεις γράψει δεν τους αρέσει - αλλά η ουσία είναι αυτή.

Νίκη του Ελληνικού Σινεμά λοιπόν. Και το κράτος καλά θα κάνει να γνέφει καταφατικά και ελαφρώς αδιάφορα – ως συνηθίζει. Ή να κάνει κάτι ουσιαστικό. Αλλιώς γίνεται λίγο ρόμπα.