Biutiful (2010) ( * )

Biutiful. “Όμορφο”, γραμμένο ανορθόγραφα. Το σκαλίζει κάποια στιγμή σ'ένα χαρτί ο κεντρικός ήρωας. Ένας τρόπος ελαφρώς “φωναχτός” μέσα στη σήμανση του, αλλά σίγουρα αποτελεσματικός για να σκιαγραφηθεί ένας χαρακτήρας που διαρκώς προσπαθεί για το καλύτερο με τους πλέον λάθους τρόπους. Δύσκολο βέβαια να σταθείς στα πόδια σου όταν η τραγωδία σε περικυκλώνει. Και από τραγωδία στο Biutiful άλλο τίποτα. Για τον Αλεχάντρο Ινιαρίτου βλέπετε, τον σκηνοθέτη του φιλμ – που εδώ, για πρώτη φορά, γυρίζει ένα εξ'ολοκλήρου δικό του σενάριο – η τραγωδία δείχνει να αποτελεί το μοναδικό δραματουργικό τέχνασμα που κατέχει. Η ανθολογία μιζέριας που αποτελεί το φιλμ δείχνει να μην έχει προηγούμενο. Μα να είσαι μικροκακοποιός, να σε κυνηγούν οι μπάτσοι, να έχεις μια γυναίκα τρελή, να στη πηδάει ο αδελφός σου, να είσαι υπεύθυνος για τον θάνατο δεκάδων λαθρομεταναστών και να καταδιώκεσαι από τα φαντάσματα τους – μιας και επικοινωνείς και με τους νεκρούς – και να πεθαίνεις και από καρκίνο; Όταν ο Μπαρντέμ αρχίζει να κατουράει αίμα, απορείς πως και ο Ινιαρίτου δεν σκέφτηκε να τον αποτελειώσει με ένα πιάνο στο κεφάλι, a la Tex Avery.

Πίσω από αυτή την κραυγαλέα υπερβολή βέβαια υπάρχει μια σκηνοθετική διεύθυνση που σε τραβάει από το μανίκι, πολλές φορές με την αξία της: η σκηνή της καταδίωξης που έρχεται στη μέση του φιλμ, θα μπορούσε ανετότατα να βάλει το French Connection στο ράφι. Τόσο καλή. Η σεκάνς δε που ανοίγει / κλείνει το φιλμ, προσφέρει ένα, ας το πούμε closure, που για μια στιγμή σε κάνει να ξεχάσεις όλα τα παράλογα που έχουν προηγηθεί. Και, στο επίκεντρο, ο Χαβιέ Μπαρντέμ, που έφυγε από τις Κάννες με το βραβείο ερμηνείας, και το άξιζε και με το παραπάνω. Όταν η βιρτουοζιτέ του Ινιαρίτου δεν είναι πλέον ικανή να μας κρατήσει εντός της αιθούσης, το βλέμμα του και μόνο το πετυχαίνει με χαρακτηριστική ευκολία και, σε σημεία, σώζει το φιλμ μιας και το σκληρό και γήινο physique του μας εμποδίζει από το να δούμε τον κεντρικό ήρωα σαν μια φιγούρα μεσσιανική που βασανίζεται για τις αμαρτίες του (μια παγίδα στην οποία μοιάζει να πέφτει και ο ίδιος ο δημιουργός του Biutiful).

Δυστυχώς αυτές οι αρετές παρασέρνονται μαζί με όλα τα απόνερα μιας ταινίας που διατείνεται μίας κραυγάζουσας – και, λόγω “αριστερισμού”, αφόρητα περιγραφικής - οικουμενικότητας, στο όνομα της οποίας θαρρεί πως έχει το δικαίωμα να μας θάψει κάτω από τόνους εκβιαστικών συμβάσεων.