Μια αναδρομή στην Ιστορία του Γαλλικού πολιτισμού, από τον 18ο αιώνα και μετά, μέσα από την «άτυπη» συνεργασία του διευθυντή του Μουσείου του Λούβρου Ζακ Ζοζάρ και του Γερμανού αξιωματικού Φραντς Γκραφ Βολφ-Μέτερνιχ κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με στόχο τη διάσωση των θησαυρών του μουσείου από τους ναζί. Θέμα ιδιαίτερο, θα πείτε. Και που να δείτε πως έχει κινηματογραφηθεί, από τον Αλεξάντερ Σοκούροφ, τον φημισμένο σκηνοθέτη της Ρώσικης Κιβωτού που επιστρέφει με άλλη μια φιλόδοξη παραγωγή όπου τα όρια της Ιστορικής – μα και της κινηματογραφικής – αλήθειας μοιάζουν να διευρύνονται θεαματικά.
Η εξουσία δείχνει να είναι μια από τις σταθερές προβληματικές του κινηματογράφου σας. Είναι και αυτός ένας τρόπος για να εξερευνήσετε την ανθρώπινη φύση;
Για τους ανθρώπους γενικότερα δεν ξέρω. Είναι όμως ένας καλός τρόπος για να καταλάβω περισσότερο τους άντρες – γιατί συνήθως αυτοί βρίσκονται στην εξουσία. Το σημαντικότερο ερώτημα βέβαια είναι πάντα το ίδιο: Σε ποια χέρια βρίσκεται η εξουσία, και γιατί τα χέρια αυτά αποδεικνύονται τελικά πολύ αδύναμα για να τη διαχειριστούν. Είναι μια πραγματικότητα από την οποία δεν μπορούμε να κρυφτούμε. Ελάχιστοι κυβερνήτες με μυαλό πέρασαν απ’ αυτόν τον κόσμο. Οι περισσότεροι ήταν (και είναι) αφόρητα νάρκισσοι και εγωιστές.
Ποια ήταν η επιθυμία σας όταν ξεκινήσατε να προετοιμάζετε αυτή την ταινία;
Προσπαθώ πάντα, πριν γράψω μια λέξη και πριν γυρίσω ένα καρέ, να «αισθανθώ» την Ιστορία, να την καταλάβω. Σπάνια κατανοούμε την Ιστορία. Να φέρω ένα παράδειγμα: Ας θυμηθούμε την εποχή του Ναπολέοντα. «Διάολο» τον αποκαλούσαν. Χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τις ζωές τους για χάρη του, σε πολλές χώρες του κόσμου. Με άλλα λόγια, ήταν ένας δολοφόνος. Σήμερα, δεν το βλέπουμε έτσι. Δεν βλέπουμε έναν δολοφόνο, αλλά έναν κυβερνήτη. Λένε πως ήταν μια μεγάλη προσωπικότητα, πως ψήφισε νέους νόμους, πως άλλαξε τη Γαλλία. Παρ’ όλα αυτά, ήταν ένας δολοφόνος! Τι καταλαβαίνουμε τελικά εμείς από την Ιστορία;
Αναρωτιέμαι πόση σημασία έχει η ιστορική ακρίβεια στο σινεμά σας.
Σχεδόν καμιά. Και, προσέξτε, η λεγόμενη «Ιστορική ακρίβεια» είναι από μόνη της μια αμφιλεγόμενη έννοια. Ποιος θα βρεθεί σήμερα να επιβεβαιώσει αυτά που έχουν γραφτεί; Προφανώς μάρτυρες δεν υπάρχουν. Κι αν υπήρχε ένας, πάλι δε θα μπορούσαμε να τον εμπιστευτούμε. Αυτό φυσικά ισχύει και όταν βλέπεις μια ταινία: καλό είναι να έχεις μια κάποια απόμακρη σχέση με την «αλήθεια» της. Τελικά, ούτε την Ιστορία μπορεί κανείς να εμπιστεύεται, ούτε τον σκηνοθέτη μιας ταινίας! Μόνο τη καρδιά του!
Πόσο εύκολο είναι σήμερα το να βρίσκετε χρηματοδότες για δουλειές τόσο φιλόδοξες καλλιτεχνικά όσο οι δικές σας;
Δύσκολο. Μόνο στην Ευρώπη μπορούμε να μαζέψουμε κάποια χρήματα. Ευγνωμονώ τους Γερμανούς, Γάλλους και Ολλανδούς συμπαραγωγούς μου. Επίσης ευγνωμονώ και τον έλληνα διανομέα. Και γι αυτόν θα είναι δύσκολο. Γιατί η ταινία «απαιτεί» ένα κοινό «διαφωτισμένο».
Tι άφησε πίσω της η εποχή του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού;
Επανάσταση, Φιλοδοξία και, κυρίως συσσώρευση χρημάτων.
Πιστεύετε πως έχουν αλλάξει πολλά από τη δημόσια επιστολή σας προς τον Πρόεδρο της Ρωσίας, τον Βλαντιμίρ Πούτιν, πριν δυο περίπου χρόνια;
Τι να σας πω, στη Ρωσία συνέχεια κάτι αλλάζει. Από την Τσετσενία λαμβάνουμε άσχημα νέα, σχεδόν καθημερινά. Είναι μια Ισλαμική περιοχή όπου, για παράδειγμα, οι δημοσιογράφοι υποφέρουν. Τα πάντα είναι στον αέρα στη Ρωσία, νοιώθω συχνά πως ζω σε διαστημόπλοιο.
Tελικά που διαφέρουν οι έννοιες του πολιτισμού και της ζωής, και που συναντιόνται;
Κοιτάξτε, σίγουρα συναντιούνται στη τουαλέτα (γέλια). Ο άνθρωπος κουβαλά το βάρος της φυσικής τους κατάστασης, όχι της πνευματικής, και αυτό είναι μια πραγματικότητα που πρέπει να δεχτούμε: Στο τέλος, η φύση μας θα νικήσει, κι εμείς θα πεθάνουμε. Όσες βιβλιοθήκες, μα και όσες εκκλησίες κι αν επισκεφτούμε, τίποτα δεν αλλάζει επί της ουσίας. Ακόμα κι ένας Άγιος κάποια στιγμή θα πάρει την τελευταία του αναπνοή. Με το τέλος της φυσικής μας ζωής, τελειώνει και η όποια πνευματική μας ύπαρξη.
Μετά τη Ρώσικη Κιβωτό, πως κρίνετε σήμερα την ψηφιακή επανάσταση, όπως αυτή δείχνει να “εξαφανίζει” το φιλμ;
Οι έρευνες που έχουμε κάνει στα κρατικά μας αρχεία έδειξαν πως ένα νεγκατίφ μιας ταινίας μπορεί να αντέχει δεκαπλάσιο χρόνο απ’ ότι ένα ψηφιακό αρχείο. Ένα κινηματογραφικό έργο τέχνης λοιπόν, ακόμη κι αν έχει γυριστεί ψηφιακά, μπορεί να διασωθεί μόνο σε φιλμ. Το ερώτημα βέβαια είναι αν αξίζει να σωθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου