Απατεώνας, διάνοια, ή και τα δύο; Συνάντησα τον Lars Von Trier στα πλαίσια της προώθησης του "Manderlay" αλλά η κουβέντα μας έπιασε ένα μάλλον ευρύ φάσμα. Εκείνη την περίοδο, ο Δανός είχε όρεξη για κουβέντα, αλλά και απόψεις που μάλλον σήμερα ο ίδιος πρέπει να έχει ξεπεράσει - ένας παραπάνω λόγος για να ξεψαχνίσετε τη συνέντευξη που ακολουθεί και που δημοσιεύτηκε στο περιοδικο ΜΕΤΡΟ,
(Τρανταχτά γέλια) Αχαχαχαχα! Με πιάσατε! Οφείλω να το παραδεχτώ λοιπόν: Με λένε Lars Von Trier και είμαι ένας σκηνοθέτης άχρηστων ταινιών! Κοιτάξτε, επέλεξα αυτό το Μπρεχτικό στήσιμο γιατί υπήρχε ανάγκη για αποστασιοποίηση. Έπρεπε να χρησιμοποιηθεί αυτή η φόρμα. Αλλά και οι άχρηστες ταινίες είναι "χρήσιμες" με τον τρόπο τους. Γι'αυτό και δεν θα ολοκληρώσω το τρίτο μέρος της τριλογίας μου, αλλά θα γυρίσω μια μικρή ταινία στην Δανέζικη γλώσσα. Μια κωμωδία. Τόσο το Dogville όσο και το Manderlay με κούρασαν αρκετά και θέλω να κάνω κάτι πιο χαλαρό αυτή τη φορά. Έχω και οικογένεια, την οποία «έχασα» τα τελευταία δύο χρόνια.
Στο Manderlay, η Γκρέις συναντά μια ομάδα νέγρων σκλάβων, και αποφασίζει να τους "διδάξει" την ελευθερία - έστω και υπο την απειλή των όπλων. Το ότι εδώ καυτηριάζεται η πολιτική του Τζορτζ Μπους απέναντι στο Ιράκ είναι κάτι το προφανές αλλά θα ήταν μάλλον ανώφελο να χαρακτηρίσουμε το φιλμ αντι-Αμερικάνικο.
Είναι η εύκολη λύση και το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό. Και φυσικά υπάρχουν οι αναφορές στο Ιράκ. Το ότι η Γκρέις θέλει να φέρει το δικό της είδος "δημοκρατίας" στους νέγρους, και είναι αρκετά ανόητη να πιστεύει ότι κάνει το σωστό, παραπέμπει στον Μπους, ναι. Γι'αυτό και οι περισσότεροι επιλέγουν να διαβάζουν έτσι την ταινία μου, αλλά έχετε δίκιο, δεν μιλά μονάχα για την Αμερική. Μιλά για την Ευρώπη του σήμερα. Ο νέο-φιλελευθερισμός δεν υπάρχει, ως αξία μονάχα στην Αμερική αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Δε ξέρω για εσάς, αλλά εγώ τρελαίνομαι με δαύτους. Δε μπορεί, πρέπει να υπάρχει μια λύση, μια πιο ανθρώπινη λύση από την λήψη περιοριστικών μέτρων κάθε φορά που κάτι πηγαίνει στραβά. Το δε νομικό σύστημα στη Δανία είναι φρικτό, απάνθρωπο.
Μετά απο δεκαετίες πάντως, το σινεμά καταγράφει ξανά ιστορίες κοινωνικου αδιεξοδου, απο το Ελεύθερος Ωραρίου και το Τσεκούρι, μέχρι τις ταινίες των αδελφών Darden και τις δικές σας.
Δεν ξέρω αν υπάρχει όντως κάποιο ρεύμα πολιτικών ταινιών σήμερα. Για να το λέτε, πιθανότατα να συμβαίνει. Καλό θα ήταν. Οι ταινίες δεν έχουν πια την δύναμη να σε ταρακουνήσουν ή να σε αλλάξουν. Η τελευταία ταινία που πραγματικά με συντάραξε ήταν ο Καθρέπτης του Tarkovsky - και τότε ήμουν ακόμη φοιτητής.
Στο σινεμά του Tarkovsky βέβαια συναντάμε δύο στοιχεία που λέτε πως αποστρέφεστε: τον έντονο συμβολισμό και την καλλιέπεια.
Δεν πιστεύω ότι οι ταινίες πρέπει να έχουν ένα μήνυμα. Δεν μου αρέσουν οι ταινίες που προπαγανδίζουν κάτι. Ένα φιλμ είναι ένα φιλμ. Και πρέπει να μένει μέσα σου, σαν μια ξεχωριστή οντότητα. Οι θεωρητικολογίες με κουράζουν. Όλες οι ταινίες μου λένε πάνω-κάτω πως μπορεί κάτι να φαίνεται σωστό στο χαρτί, ως θεωρία, αλλά στην πράξη αποδεικνύεται παντελώς άχρηστο. Για την καλλιέπεια έχετε δίκιο, δεν μου αρέσουν πολύ οι όμορφα φωτογραφημένες ταινίες
Και οι πρώτες σας ταινίες;
Νεανικές τρέλες!
Γιατί κανείς δεν συνεργάζεται μαζί σας δεύτερη φορά;
Τι να σας πω. Με την Bjorg τσακώθηκα επειδή δεν ήταν ηθοποιός, με την Kidman επειδή ήταν πολύ καλή ηθοποιός! Δεν καταλαβαίνουν όμως ότι όσο σκληρός είμαι με τους άλλους, είμαι και με τον εαυτό μου. Είμαι νευρικός άνθρωπος εκ φύσεως.
Σας ενοχλεί η ηρεμία στους γύρω σας;
Με τρελαίνει. Συναντώ τον Σβαρτσενέγκερ στις Κάννες του λέω "έχω τρομερό άγχος, νοιώθω πως όλα θα πάνε χάλια", και αυτός μου απαντά πως σκέφτεται ακριβώς με τον αντίθετο τρόπο, πως πάντα σκέφτεται ότι όλα θα πάνε καλά. Αυτό το ζηλεύω στους ανθρωπους, το θεωρώ χαρισματικό. Το άνοιγμα μιας νέας ταινίας μου στις Κάννες αποτελεί πάντοτε μια εξαιρετικά σκληρή δοκιμασία. Οι περισσότεροι γελούν όταν το λέω, αλλά εγώ περνώ μια κόλαση.
Ποιο κομμάτι του film making σας ενοχλεί περισσότερο;
Δεν μου αρέσει να περιμένω. Και τώρα περιμένω να γυρίσω μια άλλη ταινία, νοιώθω… (ξεφυσάει)… στερημένος. Το να γυρίζω ταινίες είναι εξίσου απαραίτητο για εμένα με το να αναπνέω, από την πρώτη στιγμή που έπιασα μια κάμερα στα χέρια μου. Αυτό δεν έχει αλλάξει. Είναι τόσο δύσκολο να κάνεις «διεθνείς» δουλειές – σκέφτομαι να επιστρέψω στις καθαρά Δανέζικες παραγωγές. Αν μη τι άλλο θα μπορώ να τις γυρίζω πιο γρήγορα, για λιγότερα χρήματα και έτσι θα μπορούσα να κάνω και δύο ταινίες κάθε χρόνο – ίσως και περισσότερες.
Όπως δούλευε και ο Μπέργκμαν.
Ακριβώς. Ο Μπέργκμαν μπορούσε να γυρίζει δύο ταινίες το χρόνο και είναι φυσικά ένας σκηνοθέτης που θαυμάζω πολύ.
Αληθεύει ότι το πρώτο πράγμα που λέτε στους ηθοποιούς σας είναι «don’t act»;
Όχι και τόσο. Απλά τους προσγειώνω, τους αφαιρώ τα «στολίδια» τους, και αυτό τους ενοχλεί κάπως. Βασικά δεν με ενοχλεί το overacting αλλά ο ηθοποιός πρέπει να γνωρίζει τις προθέσεις και του χαρακτήρα αλλά και της ταινίας της οποίας αποτελεί μέρος. Οπότε προτιμώ να ξεκινώ με τους ηθοποιούς μου φορτωμένους και σιγά-σιγά να τους αφαιρώ τον έλεγχο. Είναι φοβερό, οι ηθοποιοί θέλουν πάντα να έχουν τον έλεγχο!
Θράσος!
Περισσότερο κακομαθημένοι. Και δεν είχα με την Νικόλ προβλήματα στο Dogville αλλά με τον συμπρωταγωνιστή της, τον Πωλ Μπέτανι, ο οποίος μάλλον δεν κατάλαβε τι ήθελα να πετύχω απο την αρχή. Σταδιακά βέβαια τον έπεισα κι’ αυτόν.
Σας αποκαλούν συχνά προβοκάτορα. Υπάρχει κάποια πρόκληση στην οποία ακόμη κι εσείς θα κάνατε πίσω;
Μόνο σε αεροπλάνο δεν μπαίνω. Έχετε καμιά πρόταση να μου κάνετε;
Ίσως να δοκιμάζετε τις δυνάμεις σας στο κινούμενο σχέδιο.
Αχ, όχι κινούμενα σχέδια! Δεν μου αρέσουν καθόλου!
Γιατί;
Γιατί μπορείς να κάνεις τα πάντα μέσα στο πλαίσιο ενός cartoon. Και αυτό με φοβίζει. Ένα από τα όνειρα μου όμως είναι να κάνω μια ταινία με τον Τζέιμς Μποντ.
Γουστάρουμε Μποντ;
Δεν ξέρετε τι τρέλα έχω! 'Εχω διαβάσει όλα τα βιβλία του Ίαν Φλέμινγκ και ανέκαθεν θεωρούσα ότι οι ταινίες, αν και ήταν συμπαθητικές, δεν έφτασαν ποτέ στην ουσία των μυθιστορημάτων. Μια δική μου Μποντ ταινία θα πλησίαζε περισσότερο την ατμόσφαιρα ταινιών σαν το Ο Κατάσκοπος Που Γύρισε Απ’ Το Κρύο. Χωρίς πολλές κασκάντες και πεντάμορφες γυναίκες.
Τώρα που το αναφέρατε, σας αποκαλούν επίσης και μισογύνη, σωστά;
Όλη την ώρα! Δεν καταλαβαίνουν πως, αυτές οι γυναίκες… (παύση μερικών δευτερολέπτων)… είμαι εγώ. Είναι η μικρή γυναίκα που κρύβω μέσα μου. Δεν είμαι καθόλου μισογύνης, πιστέψτε με. Με τις γυναίκες ανέκαθεν επικοινωνούσα πιο άμεσα και γι' αυτό ίσως να είμαι πιο σκληρός μαζί τους, όπως είμαι και με τον εαυτό μου.
Πάντως είστε και μαζί μας σκληρός. Αν το δάκρυ στο αληθινό μελόδραμα αποκτά μια καθάρια επίδραση στον θεατή, στο Χορεύοντας Στο Σκοτάδι για παράδειγμα, δεν συμβαίνει αυτό. Απλά γίνεσαι κουρέλι.
Μα τότε δεν είναι μελόδραμα! Είναι τραγωδία!
Δεν είναι! Δεν υπάρχει κάθαρση!
O.k., μπορεί και να μην είναι. Είναι όμως με την πραγματική έννοια, όχι με την αρχαιοελληνική. Και η πραγματική τραγωδία δεν μπορεί να ενταχθεί στην υπηρεσία ούτε της ηθικής τάξης των πραγμάτων, ούτε του ρασιοναλισμού. Και εσείς βέβαια μπορεί να γίνεστε κουρέλι, όπως είπατε, αλλά το ξέρατε. Ξέρατε τι σας περίμενε – αν έχετε δει έστω μια προηγούμενη ταινία μου. Κι εγώ φυσικά δεν πρόκειται να σας απογοητεύσω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου