Με δυο Όσκαρ στο ενεργητικό του, και τη καλύτερη ταινία της καριέρας του, το αριστουργηματικό "Nebraska" να περιμένει την έξοδο του στις Ελληνικές αίθουσες, ο Αλεξάντερ Πέιν παραμένει μια αναγνωρίσιμη δύναμη του σύγχρονου αμερικανικού κινηματογράφου, εμμένοντας σ' ένα σινεμά κατά βασει "ανδρικό" και άκρως ανθρωποκεντρικό. Φέτος ήταν και Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Κάπου εκεί τον συνάντησα κι εγώ, για έναν γρήγορο καφέ.
O Κλάους Κίνσκι είχε κάποτε πει πως «το ομορφότερο τοπίο που περιμένει να κινηματογραφηθεί είναι ένα ανθρώπινο πρόσωπο».
Ναι, το θυμάμαι. Και ο Μπέργκμαν είχε πει επίσης πως «το σινεμά αρχίζει και τελειώνει μ’ ένα πρόσωπο».
Είναι σα να περιγράφουμε τις ταινίες σας, που πάντα καταπιάνονται με χαρακτήρες σε στάδιο μεταβατικό. Το ζήτημα βέβαια δεν είναι μόνο τι αναζητούν αυτοί, αλλά και το τι αναζητάτε εσείς.
Για να το λήξουμε με τα τσιτάτα, θα πω άλλο ένα του Φελίνι: «Ο σκηνοθέτης αναζητά μονάχα τον εαυτό του στις ταινίες του». Δεν θέλω φυσικά να συγκριθώ με τον Μπέργκμαν ή τον Φελίνι, αλλά όπως κι αυτοί, έτσι κι εγώ, προτιμώ να γυρίζω ιστορίες για ανθρώπους, για τα μυστήρια της ανθρώπινης καρδιάς. Γνωρίζοντας πως την ίδια στιγμή, αναζητώ τον εαυτό μου. Ένας σκηνοθέτης μπορεί να το κάνει δουλεύοντας σε κάθε είδος, αλλά εγώ προτιμώ την κωμωδία. Είναι ένας υπέροχος τρόπος να κρατήσεις τους θεατές σε μια μικρή απόσταση από το δράμα και να τους βοηθήσεις ταυτόχρονα να το πλησιάσουν με μια καθαρότητα.
Οπότε και το στοιχείο της μετάβασης είναι απλά ένα λειτουργικό εργαλείο;
Ξέρετε, συχνά με ρωτούν γιατί επιλέγω «ατελείς» ήρωες. Δεν το παραδέχομαι ποτέ, αλλά τώρα μπορώ να σας το πω: είναι όλοι τους εγώ! Στ’ αλήθεια είναι αδύνατον να σας απαντήσω όταν με ρωτάτε τι αναζητώ. Από τη μια μεριά, σε «πρώτο επίπεδο» αν προτιμάτε, ψάχνω μια καλή ιστορία από την οποία θα προκύψει μια καλή ταινία – γιατί η μεγαλύτερη χαρά μου στη ζωή είναι να κάνω σινεμά. Αλλά σε επίπεδο ενστίκτου, δεν ξέρω αν είμαι εγώ αυτός που επιλέγει τις ιστορίες, ή αν επιλέγουν αυτές εμένα. Ούτε φυσικά είμαι ο αρμόδιος να απαντήσω…
Δουλεύετε ενίοτε με μεγάλους σταρ σαν τον Τζακ Νίκολσον ή τον Τζορτζ Κλούνεϊ – τους μεταχειρίζεστε όμως σαν ηθοποιούς, και όχι σαν αστέρια. «Κόβετε» τους μανιερισμούς τους.
Όταν επιλέγω κάποιον ηθοποιό, τον επιλέγω επειδή ταιριάζει στο ρόλο. Πολλές φορές έχω κρατήσει χαμηλά τον προϋπολογισμό μου για να διαφυλάξω αυτή την ελευθερία κινήσεων. Δε θα σας πω πως δεν ήμουν ενθουσιασμένος όταν δούλευα με τους ηθοποιούς που αναφέρατε, αλλά ήταν αυτοί που ήθελα. Δεν άλλαξα το σενάριο μου για να φέρω τους χαρακτήρες μου στα μέτρα τους.
Πολλοί επώνυμοι το απαιτούν αυτό.
Δεν το έχω σκεφτεί στιγμή. Ο σταρ πρέπει να πλησιάσει τον χαρακτήρα, όχι το ανάποδο. Και από τη στιγμή που τον έχω επιλέξει, είναι ένας ηθοποιός που παίζει ένα ρόλο. Μην ξεχνάτε πως οι σταρ χαίρονται να θυμίζουν που και που στο κοινό πως είναι και ηθοποιοί.
Τα τελευταία χρόνια το σινεμά διογκώνεται ασταμάτητα – και μάλιστα, σε τρεις διαστάσεις. Έχει μείνει καθόλου χώρος για ανθρώπινες ιστορίες; Ο Κασσαβέτης για παράδειγμα – άλλος ένας σκηνοθέτης ελληνικής καταγωγής που καταπιάστηκε με ανθρώπινες ιστορίες – θα είχε σήμερα την ελευθερία που είχε τότε;
Ξεχνάτε πως το σινεμά… μικραίνει κιόλας. Μπορεί τώρα, όπως μιλάμε, η αγορά να δείχνει πνιγμένη στα καρτουνίστικα blockbuster, από την άλλη όμως με ένα iphone και έναν υπολογιστή μπορείς, αν θες, να κάνεις μια ταινία. Αυτό είναι πρωτόγνωρο στην ιστορία του σινεμά. Όλη αυτή η τεχνολογική πρόοδος έχει φέρει τη δική της «δημοκρατία». Ο Κασσαβέτης φαντάζομαι θα αγκάλιαζε αυτά τα νέα μέσα, μπορώ να τον φανταστώ να γυρίζει όλος ενθουσιασμό μια ταινία σε Canon 5D και να τη μοντάρει στο σπίτι.
Έχει τελικά επηρεάσει η οικονομική κρίση το σινεμά;
Τι να σας πω, δεν έχω ιδέα.
Παρακολουθείτε τις εξελίξεις της ελληνικής – και φυσικά της ευρωπαϊκής – οικονομικής κρίσης;
Ναι, τα βασικά, αν και, να σας πω την αλήθεια, δεν καταλαβαίνω τίποτα. Νομίζω πως κανείς δεν καταλαβαίνει τίποτα. Σ’ αυτό που με ρωτήσατε πριν, κοιτάξτε, τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα εννοείται πως επηρεάζουν το σινεμά. Υπάρχει η αναγκαιότητα να ειπωθούν πράγματα, όταν κάτι έντονο έχει περάσει – και αυτό είναι κοινός τόπος στην κινηματογραφική ιστορία. Δείτε τι έγινε στη Ρουμανία. Δείτε τι γίνεται τώρα με τη Χιλή. Από την ασχήμια, συχνά γεννιέται ομορφιά. Και η ελπίδα μου είναι πως από την κρίση θα προκύψει ένα υπέροχο νέο ελληνικό σινεμά.
Έχουμε ήδη έναν «εξαγώγιμο» κινηματογραφιστή πάντως, τον Γιώργο Λάνθιμο που γυρίζει την ταινία του στο Λονδίνο με τη Λία Σεϊντού.
Ακούω πολλά, αλλά ο χρόνος θα δείξει αν ο κύριος Λάνθιμος είναι πρωτοπόρος ή όχι. Εύχομαι σ’ αυτόν, όπως και σε κάθε έλληνα σκηνοθέτη με καθαρές, ανθρωπιστικές προθέσεις, όλη την τύχη του κόσμου, με όλη μου την καρδιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου