Lincoln (2012) ( * * ½ )

Πρώτα απ’ όλα, ας ξεκαθαρίσουμε αυτό: Μια ταινία για τον Λίνκολν σήμερα, με τον Δυτικό κόσμο να βυθίζεται σε μια πολυεπίπεδη κρίση και τους εχθρούς της Δημοκρατίας να σηκώνουν κεφάλι, δεν μπορεί να αφορά μονάχα τους Αμερικάνους. Αφορά όλους εμάς που θέλουμε να πιστεύουμε πως ζούμε σε Δημοκρατικό καθεστώς και σιγά – σιγά ανακαλύπτουμε τον ιδιότυπο μηχανισμό αυτοκαταστροφής που κρύβει μέσα του το συγκεκριμένο πολίτευμα. Γιατί ενώ κάτω από δυσμενείς συνθήκες η Δημοκρατία οδηγεί στο δεσποτισμό της πλανεμένης πλειοψηφίας και τη σταδιακή εκμηδένιση των ατομικών δικαιωμάτων, στην αντίθετη των περιπτώσεων ενθαρρύνει την ευθύνη και την πρωτοβουλία. Πως «επιβάλλεται» όμως;

Ο «Λίνκολν» του Στίβεν Σπίλμπεργκ δεν είναι μια βιογραφία του Αμερικανού Προέδρου αλλά επικεντρώνεται στους τελευταίους τέσσερις μήνες της ζωής του και, κυρίως, στην προσπάθεια του να περάσει την 13η Τροπολογία σχετικά με τη μόνιμη κατάργηση της δουλείας – ενώ ο εμφύλιος μαίνεται. Αγώνας σκληρός που, εντέλει, φτάνει στο τέλος του με μέσα όχι ακριβώς «δημοκρατικά» - το κομβικό σημείο της ταινίας: Η σημαντικότερη τροπολογία στην ιστορία του Αμερικανικού Συντάγματος, και η πιο «δημοκρατική», ψηφίστηκε με βρώμικα μέσα. Ο Λίνκολν δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να καταφύγει στην εξαγορά ψήφων (δηλαδή στη διαφθορά) για να πετύχει το σκοπό του, που είναι να ενώσει το Έθνος. Και αυτό γιατί η Δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει αν ο επικεφαλής της δεν είναι διατεθειμένος να την… ξεχειλώσει αρκετά (είναι τόσο εύκαμπτη άλλωστε) ώστε να προφυλάξει τις αρχές της.

Το ότι ο Σπίλμπεργκ αναφέρεται εδώ στη διακυβέρνηση του Ομπάμα βγάζει μάτι. Το ενδιαφέρον όμως της υπόθεσης είναι η αντιστροφή που ο χρόνος έφερε. Ανακαλύπτουμε πως στα χρόνια του Αμερικανικού Εμφυλίου, οι Δημοκρατικοί αποτελούσαν την συντηρητική πολιτική δύναμη της χώρας, αυτή δηλαδή που έσπερνε κηρύγματα φυλετικού μίσους επικαλούμενη τον θεό, και οι Ρεπουμπλικάνοι ήταν οι ανθρωπιστές της υπόθεσης. Αν θέλετε, είναι και λίγο αστείο για εμάς: Μια μεταστροφή που χρειάστηκε 100 χρόνια για να πραγματωθεί στο Αμέρικα, έγινε πραγματικότητα στη χώρα μας μόλις μέσα σε τέσσερα χρόνια.

Η Δημοκρατία όμως, δεν είναι μονάδα σοβαρή υπόθεση. Είναι και… ανιαρή. Στο καστ (εκτός από τον συγκλονιστικό Ντάνιελ Ντέι Λιούις) συναντάμε την αφρόκρεμα της Αμερικανικής υποκριτικής: Τόμι Λι Τζόουνς, Τζέιμς Σπέιντερ, Σάλι Φιλντ, Τζάρεντ Χάρις, όλοι τους εξαίρετοι. Η δε σκοτεινή φωτογραφία του Γιάνους Καμίνσκι, αποτελεί αισθητικό επίτευγμα, και οι παρεμβατικές πινελιές εδώ κι εκεί (όπως μια ονειρική σεκανς ανθολογίας, για παράδειγμα) εξίσου φωτογενείς. Το φιλμ όμως κουβαλά το βάρος ολόκληρου του παραπολιτικού παρασκηνίου των διαδρόμων και των αγορεύσεων, εν είδει ιστορικού μαθήματος αλλά και διδαχής, γιατί για να νοιώσεις τι θα πει Δημοκρατία, λέει ο Σπίλμπεργκ, πρέπει και να βαρεθείς. Κι ο διδακτισμός σπανίως υπήρξε ψυχαγωγικός.