Conversations with remarkable people, v.3: Woody Allen

Τον συνάντησα στη Βενετία, το 2002, για το Anything Else που, για μένα, παραμένει μια από τις καλύτερες στιγμές του της περασμένης δεκαετίας. Σεμνός από τη μια, ξεκαρδιστικά αυτοαναφορικός στα καλαμπούρια του από την άλλη, έδιωξε με μιας τη νευρικότητα μου. Η συνέντευξη γίνεται στη σουίτα ενός ξενοδοχείου στο Lido. Η πόρτα ανοιχτή, χάβρα απ’ έξω, το κασσετοφωνάκι μου δυσκολεύεται. Κάνω να σηκωθώ, να την κλείσω. Ο Γούντι Άλλεν μου κάνει νόημα να κάτσω, σηκώνεται ο ίδιος, την κλείνει, και επιστρέφει στη θέση του. Μιλάει σβέλτα, κάνοντας διαρκώς χειρονομίες και χτυπώντας τα δάχτυλα του όποτε θέλει να τονίσει κάτι. Είναι γλυκύτατος, επίσης.

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο "Κ", το ένθετο περιοδικό της Καθημερινής. Την έκλεισα με τη βοήθεια της Odeon.

Αλήθεια, πως ο κωμικός του Ζητείται Εγκέφαλος Για Ληστεία εξελίχθηκε στον κινηματογραφιστή του Annie Hall και του Μανχάταν;

Ήταν η μοναδική διέξοδος από το απίστευτο άγχος του να κάνω το κοινό να γελάει. Δεν αστειεύομαι. Οι πρώτες μου ταινίες στηριζόντουσαν αποκλειστικά πάνω στα gags και η μεγαλύτερη μου έννοια ήταν – φυσικά – το αν θα ήταν λειτουργικά ή όχι. Ένα άστοχο αστείο σε μια ταινία μπορούσε να μου καταστρέψει την οποιαδήποτε ροή. Και μετέπειτα, μπορώ να σας πω και επηρεασμένος από την σχέση μου με την Ντάιαν Κίτον που ήταν και παραμένει ένας εξαιρετικά χαρισματικός και πνευματώδης άνθρωπος, συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν ανάγκη να καταφεύγω συνεχώς στην λύση του εύκολου και κραυγαλέα κωμικού τεχνάσματος, ότι μπορούσα να αξιοποιήσω αλλιώς τους χαρακτήρες μου αλλά και να παρασύρω τον κοινό σε έναν τέτοιο ρυθμό. Το πείραμα πέτυχε με το Annie Hall και αυτό με έσωσε από κάποια βέβαια εμφράγματα.

Διαβάζω απόσπασμα από μια παλαιότερη συνέντευξή σας: «Όταν ξεκινώ τα γυρίσματα μιας νέας ταινίας το κάνω με την ελπίδα να γυρίσω τον νέο Πολίτη Κέην και λίγους μήνες αργότερα, στο δωμάτιο του μοντάζ, απλά προσεύχωμαι να γλυτώσω τον εξευτελισμό». Σας συνέβη αυτό με το Anything Else;

Ξέρετε... (βαρύς αναστεναγμός) ...είναι όλα τόσο διαφορετικά όταν τα αποτυπώνεις στο χαρτί. Γράφω και φαντασιώνω χαμογελόντας: «Η Κριστίνα θα είναι σ’αυτή τη μεριά και ο Τζέισον θα σταθεί απέναντί της και εκεί το κοινό θα συγκινηθεί και μετά στην επόμενη σεκάνς θα γελάσει κ.ο.κ.». Μετά όμως ξεκινούν τα γυρίσματα και συνειδητοποιώ για πολλοστή φορά ότι δεν κάνω και την ευκολότερη δουλειά στον κόσμο. Οι ταινίες μου συχνά με απογοητεύουν. Δύο μονάχα έχω κάνει που πιστέυω ότι άγγιξαν το 90% αυτού που ήθελα να κάνω. Το «Πορφυρό Ρόδο Του Καϊρου» και τα «Παντρεμμένα Ζευγάρια». Και ειναι εντάξει όταν προσεγγίζεις ένα τέτοιο ποσοστό. Υπάρχουν και ταινίες μου που για μένα έμειναν στη μέση της διαδρομής.

Να υποθέσω ότι δεν σας αρέσει να παρακολουθείτε τις παλαιότερες ταινίες σας.

Ποτέ. Όπως ακριβώς ένας σεφ: επειδή παιδεύτηκε μια ώρα πάνω απο ένα πιάτο δεν σημαίνει ότι θα κάτσει να το φάει κιόλας! Αφήστε δε που οι πρώτες μου δουλειές είναι γεμάτες λάθη που τώρα με κάνουν να ντρέπομαι. Δοκίμασα να γράφω και ένα βιβλίο πρόσφατα και μου φάνηκε ακόμη πιο δύσκολο – νομίζω ότι δεν θα το εκδώσω ποτέ.

Με το Anything Else εγκαταλείπετε το μοτίβο της screwball comedy με το οποίο ντύσατε το Hollywood Ending και την Κατάρα Του Πράσινου Σκορπιού.

Ναι, ένοιωσα πως ήρθε η στιγμή. Νοιώθω ότι το Anything Else είναι πιο κοντά στην ατμόσφαιρα του Μανχάταν – αν και δεν αποτελεί κάτι το αυτοβιογραφικό. Ξέρεις, δεν είναι μια ταινία που απλώς στηρίζεται σε μια αστεία ιδέα.

Είναι επίσης και η δεύτερη ταινία σας γυρισμένη σε cinemascope.

Ακριβώς – όπως και το Μανχάταν. Ξέρεις, τότε στα 70s ήταν πολύ της μόδας οι ταινίες καταστροφής αλλά και τα science-fiction έπη σαν το Star Wars. Και φυσικά όλες αυτές οι υπέρ-παραγωγές ήταν γυρισμένες σ’αυτό το φορμά. Οπότε, εμείς – δηλαδή εγώ και ο τότε φωτογράφος μου Γκόρντον Γουίλις – σκεφτήκαμε να χρησιμοποιήσουμε το cinemascope του οποίου το κάδρο είναι εξαιρετικά πλατύ και επιβλητικό, για να κάνουμε ακριβώς το αντίθετο: μια «μικρή» ταινία χαρακτήρων και μάλιστα ασπρόμαυρη. Έτσι, όταν μου το πρότεινε ο Ντάριους (Σ.τ.σ.: Ντάριους Κόντζι, εξαίρετος διευθυντής φωτογραφίας, περισσότερο γνωστός για την δουλειά του στο Se7en) αμέσως «έκατσε» ως η ιδανική επιλογή. Αν και εδώ κρατήσαμε το χρώμα.

Ο ήρωας που ενσαρκώνετε στο φιλμ παρά το ότι δίνει εξαίσιες συμβουλές στον Τζέισον Μπιγκς, ο ίδιος δείχνει ανίκανος να τις εφαρμόσει στον εαυτό του – πολλές φορές μάλιστα τον βλέπουμε να έχει βίαια ξεσπάσματα. Πότε νοιώθετε την δική σας υπομονή να στερέυει;

Πότε εκνευρίζομαι; Να σας πω την αλήθεια, έχω όντως βίαιες εξάρσεις αλλά τις εκτονώνω μοναχά στις μικροσυσκευές του σπιτιού – κυρίως στην τοστιέρα μου. Ευτυχώς που υπάρχουν κι αυτές.

Είκοσι χρόνια πριν, πιθανότατα και να κρατούσατε για εσάς τον πρώτο ρόλο στο Anything Else.

Ναι, αλλά ο Τζέισον Μπιγκς τα κατάφερε πολύ καλά. Και η Κριστίνα Ρίτσι ήταν υπέροχη βέβαια και η αλήθεια είναι ότι ήθελα πολύ να συνεργαστώ μαζί της. Ξέρω πάντως ότι ακούστηκαν κάποια αρνητικά σχόλια για την επιλογή του Τζέισον Μπιγκς αλλά ο ίδιος είναι έξοχος. Και είναι ένας ηθοποιός που μπορεί να κάνει πολλά πράγματα, που δεν έχει την δική μου, κάπως περιορισμένη γκάμα.

Γιατί είστε πάντα τόσο αυστηρός με τον εαυτό σας;

Μα γιατί έτσι συμβαίνει με τους περισσότερους απο εμάς τους κωμικούς. Δεν μπορούμε να είμαστε όλοι σαν τον Ρόμπιν Γουίλιαμς που μπορεί να παίξει δράμα με τόση ευκολία. Ούτε θα μπορούσα να συγκριθώ με τον Ντάστιν Χόφμαν για παράδειγμα: Ο άνθρωπος είναι ιερό τέρας, μπορεί να παίξει μπουρλέσκ την μία μέρα και Τσέχωφ την επομένη. Και, σε ότι αφορά το Anything Else έχετε όντως δίκιο για το ότι, 20 χρόνια πριν μπορεί και να ενσάρκωνα τον πρώτο ρόλο αλλά τώρα πια έχω μεγαλώσει και ρόλοι σαν αυτοί του Ντοβέλ θεωρώ ότι μου πάνε πιο πολύ.

Αυτό βέβαια δεν σας εμπόδισε απο το να αποτελέσετε φιλμικό ζευγάρι με γυναίκες σαν την Τζούλια Ρόμπερτς, την Έλεν Χαντ και την Έλενα Μπόναμ Κάρτερ.

Δεν κάνω διακρίσεις στον έρωτα και ούτε νομίζω ότι πρέπει να υπάρχουν. Υπάρχει αλήθινος έρωτας μεταξύ ανδρών, μεταξύ γυναικών, μεταξύ ατόμων διαφορετικής ηλικίας αλλά και διαφορετικών φυλών. Η γυναίκα μου, για παράδειγμα, είναι Ασιάτισα. (Σ.τ.σ.: Εδώ ο Άλλεν κλείνει την πρόταση με απόλυτα σοβαρό ύφος και μετά απο μια αμήχανη παύση ξεσπά σε γέλια!).

Χαζεύοντας λίγο στο διαδύκτιο ανακάλυψα ότι μέσα στον Οκτώβριο θα δώσετε και κάποιες συναυλίες με την τζαζ μπάντα σας.

Ναι, άλλο ένα ευτυχές ατύχημα! Θα εμφανιστούμε στην Γαλλία, στο Παρίσι και στην Λυόν καθώς και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Ούτε που θα το φανταζόμουν ότι θα ερχόταν η στιγμή που θα είχα τέτοια ζήτηση ως μουσικός, γιατί στην ουσία δεν είμαι μουσικός...

Ναι, αλλά και οι ταινίες σας σας απογοητεύουν. Ποιός έχει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση λοιπόν; Ο σκηνοθέτης Άλλεν ή ο μουσικός;

Χμμ... Να σας πω την αλήθεια, αν είχα να διαλέξω ανάμεσα στα δύο αυτά ταλέντα, που θεωρώ ότι δεν έχω, θα διάλεγα δίχως δεύτερη σκέψη αυτό του μουσικού. Σίγουρα οι κινούμενες εικόνες έχουν μια απίστευτη δύναμη, αλλά η μουσική είναι... (σ.σ. κλείνει τα μάτια του και μιμείται τον διευθυντή ορχήστρας)... κάτι το μαγικό. Είναι ένα μεγάλο χάρισμα. Δυστυχώς, το δικό μου χάρισμα είναι το χιούμορ, έτσι κάνω ότι μπορώ μ’αυτό.